TERNAT in de vorige eeuwen : de hoppepluksters

Op deze foto van de jaren '40: Emile De Feyter, Emile, René, Frans Meert. Frans, Pierre, Pieë Van Der Cruys, Augusta, Elisa De Feyter, Wiske Van Vaerenbergh (foto Lisa Meert)

De hoppepluk in Overnellen rond 1950. Vooraan rechts de moeder van Lisa Meert, Augusta De Feyter, achteraan links haar zuster Elisa De Feyter en uiterst rechts haar vader Emile De Feyter. (foto Lisa Meert)

De Villa des Houblons aan de overweg van de Assesteenweg. Aan de overkant van de spoorweg bevindt zich de Hopstakenkaai. (foto Schaillée, schilder op de Statiestraat omstreeks 1900).

In de middeleeuwen was bier een populaire drank ter vervanging van het weinig zuivere water. Hop werd vanaf de 13e eeuw gebruikt in de brouwerijen en verving de geheime mengsels van bittere en aromatische kruiden (het zogenaamde 'gruut'). Het Gruuthuus in Brugge is de plaats waar de prijs van het gruut werd vastgesteld.

In 1880 werd er in Ternat op 77 hectare en 33 are hop verbouwd, lezen we in het werk van pastoor Lascabanne uit 1902. En dat blijft ook zo in 1895, in tegenstelling tot de graangewassen, die in dezelfde periode met 58 ha achteruitgaan en de teelten van vlas en koolzaad die verlaten zijn en deels vervangen door de suikerbiet. (Geschiedkundige schetsen der Kerk en Gemeente Ternath – Hedendaagsche toestand. LASCABANNE, DEBAST).

Enquêtes over de landelijke samenleving

Op het Congres van de tweede socialistische internationale te Londen stelde de Brusselse federatie, op initiatief van Emile Vandervelde, voor om via enquêtes informatie in te winnen over de landelijke samenleving. Na het congres van Londen begon de Brusselse federatie vragenlijsten te sturen naar verschillende landelijke gemeenten van het arrondissement. De resultaten van o.a. Ternat, Sint-Katherina-Lombeek en Wambeek werden gepubliceerd in Le Peuple tussen 1896 en 1898 (zie vertaling in "Het ontstaan van de socialistische partij in Wambeek, Sint-Katherina-Lombeek en Ternat" . We leren er het volgende:

De boeren van Ternath verbouwen granen, voedergewassen en vooral hoppe. Ze gebruiken vrij grote hoeveelheden kunstmest. De vrouwen nemen de zorg voor het huishouden op zich, ze zorgen voor de koeien, ze geven eten aan het vee, ze wieden, ze oogsten, ze plukken de hop.

Ook in Wambeek verbouwen de landbouwers hoofdzakelijk hop, tarwe, rogge, bieten, boekweit, klaver. Er wordt veel kunstmest gebruikt.

In de zomer begint de arbeid ’s morgens om 5 uur en eindigt ‘s avonds om 7 uur. In de periode van het plukken van de hop wordt er 17 tot 18 uur gewerkt. De vrouwen helpen op het veld en doen het huishouden. De kinderen helpen reeds mee van hun 9 jaar in de landbouw.

In het boek over Sint-Katherina-Lombeek van Frans Cornelis vertelt Petrus Van Der Cruys, °1893 op de Meersstraat, dat men een dagloon had van 1 frank. Een brood koste volgens hem toen 20 centimen. Eieren werden verkocht voor 5 centimen op de markt om het schamele inkomen aan te vullen. En men kweekte ook nog wat hop en aardbeien om op de markt te verkopen.

Handel in hop en hopstaken

"In Ternath drijft men grooten handel in hop, boter, eiers, fruit en granen; alsook bestaan er groote handelshuizen van steenkolen; er wordt een niet min grooten handel van hopstaken gedaan", vertelt pastoor Lascabanne. De Villa des Houblons aan de overweg op de Assesteenweg en de Hopstakenkaai (waar de hopstaken van de trein gehaald werden) aan de overkant van de overweg verwijzen nog naar deze handelsactiviteiten uit het verleden.

Tot in de jaren ‘60 werd er in Ternat nog volop hoppe geteeld. Lisa Meert stuurde ons enkele foto’s uit 1943 en 1950 van de hoppepluksters in Overnellen.

In 1973 bedroeg het Belgische hopareaal 1.186 hectare, in 2004 nauwelijks 210 hectare. Dit areaal concentreert zich voornamelijk in de streek van Poperinge. In de regio Asse-Aalst is de hopteelt bijna volledig verdwenen. Er rest nog 4 ha in Vlaams-Brabant en 15 ha in Oost-Vlaanderen.

Overproductie op wereldvlak ligt aan de basis van deze crisis. Enerzijds ontwikkelt men alsmaar betere variëteiten die steeds hogere opbrengsten opleveren. Anderzijds gebruiken de brouwers steeds minder hop aangezien de consument momenteel een voorkeur heeft voor minder bittere bieren. En ook wel omdat tijdens het brouwproces de hop veel efficiënter wordt aangewend dan vroeger

Heb je zelf oude foto's en verhalen uit het Ternatse verleden die je met ons wil delen? Stuur ze ons vancauwelaertguido@gmail.com