De micro-lambikbrouwerij en geuzestekerij breidt uit met een nieuwe site in Lot. Op nog geen 100 meter van de mystieke Zenne moet de nieuwe locatie dienen als aanvulling op de bestaande brouwinstallatie een paar kilometer verderop in Beersel. De 3.000 hectoliter die daar nu per jaar worden geproduceerd, noemen eigenaars Armand Debelder, Michaël Blancquaert en Werner Van Obberghen “een druppel in de Belgische bierplas”. Dat 3 Fonteinen al jaren in de top 50 van beste brouwerijen ter wereld prijkt, heeft dus te maken met kwaliteit, niet met kwantiteit.

Het is ook die keuze voor een schoon, eerlijk bier die de uitbreiding motiveerde. Brouwer Michaël Blancquaert: “Wij blijven de traditie trouw. Elke druppel lambik blijft hier gemiddeld 2,5 jaar liggen vooraleer we die verder verwerken. Daardoor hebben we nood aan erg veel stockruimte.” Daarom wordt in Lot een nieuwe vatenruimte gebouwd die de stock kan doen groeien van 8.000 naar 12.000 hectoliter. Ter vergelijking: Een gemiddelde Belgische brouwerij produceert jaarlijks meer dan 45.000 hectoliter (en dat is nog zonder AB InBev gerekend).

Naast de vatenruimte komen er in Lot ook een logistieke hal voor het bottelen en etiketteren, plus nieuwe kantoren. Maar de eyecatcher wordt de nieuwe brouwerij, gebouwd op dezelfde schaal als de originele site in Beersel. Interessant voor de bierliefhebbers is enerzijds de nieuwe lambik-O-droom, anderzijds het feit dat de nieuwe brouwerij invloed zal ondervinden van de klimatologische verschillen tussen Beersel en Lot. “Gemiddeld scheelt het 2°C tussen beide locaties tijdens de nachten van oktober tot april, wat voor ons de brouwperiode is”, verklaart brouwer Michaël Blancquaert.

Dat belooft dus meer variatie in het smakenpalet dat 3 Fonteinen aanbiedt. De brouwerij gaat daarmee in tegen het advies van experts om één grote, geautomatiseerde brouwzaal te bouwen. Die keuze voor twee verschillende omgevingen is bewust. Debelder: “Wij kunnen geen standaard lambik of geuze maken. Omwille van de natuurlijke afkoeling is elk brouwsel ’s ochtends namelijk verschillend.

Plus: een brouwer moet brouwen, niet naar lampjes kijken om te zien of alles nog groen is.”

Bier moet je beleven

Om de smaak en de schoonheid van eerlijk geproduceerd bier te delen, komt er ook een nieuwe lambik-O-droom. De degustatieruimte zal uitkijken op de brouwerij en biedt zelfs ruimte aan bedrijven en evenementen. Een overdekte markthal en open terras aan de kant van de Molenstraat maken dan weer de verbinding tussen alle gebouwen. Daarrond wordt het bestaande industriegebied omgevormd tot park. Daar worden wilde Schaarbeekse kriekelaars aangeplant en is er ruimte voor een twintigtal bijenkolonies.

Op die manier wil Brouwerij 3 Fonteinen van traditionele lambik een beleving maken, maar ook het Pajottenland neerzetten als een sterk merk. “Er is hier zo veel te doen, zowel op cultureel, geschiedkundig, toeristisch als culinair vlak. Dat willen we laten zien aan de 10.000 binnen- en buitenlandse bezoekers die we elk jaar over de vloer krijgen”, zegt Van Obberghen. De brouwerij kocht ook elektrische fietsen aan en zet samenwerkingen op met B&B’s, restaurants, cafés en cultuurhuizen uit de streek. Het ontwerp van Robbrecht en Daem architecten met zijn opvallende koepel wordt alvast een reden om de streek te bezoeken.

Een ontwerp gedragen door zijn functies

De betonkoepel vormt het hart van het ontwerp voor de brouwerij. “In essentie is het project een koppeling van verschillende activiteiten”, vertelt architect Paul Robbrecht. “De verbinding tussen die functies maken we met een koepelruimte die 30 meter overspant en waar we uiteenlopende evenementen zien plaatsvinden; professioneel, cultureel of recreatief.”

Zo wordt het ontwerp er één dat gedragen wordt door zijn functies – ook letterlijk, want elke kopse gevel van de aanpalende gebouwen ondersteunt de overspanning van de centrale hal. Een bijkomende verbindende factor onder de koepel is de bezoekerspasserelle op hoogte, die inkijk geeft in de verschillende omliggende activiteiten, zonder de functionaliteit van de brouwerij daarbij te storen.

De daken van de verschillende gebouwen worden respectievelijk een energiedak met zonnepanelen, een groendak met kruiden, een parkeerdak voor bezoekers en een graandak, dat door zijn helling vanuit de omgeving goed zichtbaar zal zijn.

Lokaal werken

De koppige lijn van geuzesteker Gaston en zoon Armand Debelder (die zelf begon te brouwen in 1998 — op het absolute dieptepunt van de lambikcultuur) wordt ook in de toekomst verdergezet. In haar zoektocht naar het versterken van die traditie bouwt 3 Fonteinen met haar intussen 18-koppig team ook actief aan een ecosysteem buiten de muren van de brouwerij. Dat begint bij het versterken van de band tussen lokale boeren en kleine brouwerijen, molenaars, bakkers...

Van Obberghen: “Amper 4% van de granen die Belgische brouwers gebruiken, worden in België geteeld. Wij willen dat veranderen.” Daarom zette Brouwerij 3 Fonteinen een granennetwerk op in en rond het Pajottenland, waar boeren en brouwers samen op

zoek gaan naar oude tarwe- en gerstlandrassen. Op die manier wil de brouwerij de boeren laten delen in het succes van de lambikbieren. “Tegelijkertijd willen we samenwerken met andere brouwers, boeren, molenaars, bakkers... om het netwerk te versterken. Afgelopen zomer werd zo meer dan 130 ton aan Pajotse granen verzameld bij meer dan tien lokale boeren, net genoeg om Brouwerij 3 Fonteinen van het nodige te voorzien om te brouwen.”

Hetzelfde gebeurt ook voor hop – met de lokale Coigneau-variant – en verschillende fruitsoorten uit de buurt, in het bijzonder de Schaarbeekse kriek: een streekvariant die gebruikt wordt voor de typische kriek lambik. Commercieel wordt die niet geteeld, dus bouwde 3 Fonteinen een netwerk uit van intussen 70 gezinnen die jaarlijks in hun eigen achtertuin plukken en hun oogst verkopen aan de brouwerij.

Van Obberghen hoopt met deze initiatieven bijval te oogsten bij andere brouwers. “We zouden hen graag inspireren om naar hun eigen achtertuin te kijken voor de ingrediënten van bier van hoge kwaliteit. Dat zal de kleine artisanale brouwers automatisch onderscheiden van de grotere, want troeven als hoge kwaliteit en creativiteit zijn nu eenmaal moeilijk te schalen.”

Over 3 Fonteinen

3 Fonteinen is een één van de laatste traditionele lambikbrouwers en authentieke geuzestekers in Beersel. De traditie van steker Gaston Debelder en zijn zoon (brouwer en steker) Armand wordt vandaag verdergezet metlambikbieren die nog altijd volgens dezelfde methode worden gebrouwen: met spontane gisting, spontaan gekoeld in openlucht en lang gerijpt op eikenhouten vaten. Dat koppige vasthouden aan erfgoed en een eerlijke productiemethode leverde Brouwerij 3 Fonteinen een vaste stek op in de top 50 van de wereldwijd erkende bierapp Untappd. De vatenruimte en degustatieruimte in Lot trekken jaarlijks zo’n 10.000 bierfanaten van over de hele wereld.

Over Robbrecht en Daem architecten

Het bureau Robbrecht en Daem architecten werd in 1975 opgericht door Paul Robbrecht en Hilde Daem en heeft sindsdien een uniek oeuvre opgebouwd dat zich op het internationale niveau kan meten. De constante kwaliteit van de realisaties is altijd het resultaat van een doorgedreven architecturale visie, onder meer op kleurgebruik, maatvoering en materialiteit. Die eigen ‘architectuurtaal’ van Paul Robbrecht, Hilde Daem en Johannes Robbrecht, die sinds 2012 partner is, heeft als doel een eigentijdse en menselijke positie in te nemen met projecten die een statement maken binnen de brede culturele context.