TERNAT in de vorige eeuwen – Het kasteel van Vitseroel

Het kasteel in 1724 door P. Van Breusegem.

Op de kaart van Ferraris van het einde van de 18de eeuw is het kasteel en de omwalling nog te zien.

Op de kadasterkaart van 1830 is het kasteel reeds verdwenen

Lascabanne_en_de_bast_kastelen_volledig_plak

Lascabanne_en_de_bast_katseel_vitseroel_begin

Lascabanne_en_de_bast_katseel_vitseroel_3

Een goedenisbrief is een schenkingsacte

Lascabanne_en_de_bast_katseel_vitseroel_einde

Sinds de middeleeuwen waren er in Ternat verscheidene kastelen. O.a. ook in het gehucht Vitseroel, aan de Ysbeek, waar nu de industriezone is. Het kasteel van Vitseroel speelt ook een rol in het onlangs verschenen boek Mysterieus Ternat.

In de middeleeuwen verstond men onder een Villa een domein met centraal een herenwoning die men Villa in Dominicata noemde, lezen we in de Geschiedkundige schetsen van Ternat van pastoor Lascabanne en schrijver-archivist De Bast. Later werden die herenhuizen versterkingen en toen de Noormannen in de 10^de eeuw onze streken binnenvielen werden het echte omwalde burchten.

Uit archiefstukken kunnen Lascabanne en De Bast opmaken dat het kasteel van Vitseroel zeker in 1500 reeds bestond en in 1695 eigendom was van graaf Josef Francies Derval en zijn vrouw Alexandrina Cornelia Voets. Hun goederen, die ze in 1721 verkochten, omvatten een kasteel, neerhof met schuren, stallen, grachten, vijvers, boomgaarden, plantagie, beemden en zaailanden, 55 bunder groot. Ze verkochten het voor 26,450 gulden.

Op een tekening zie je hoe het kasteel en de hoeve er in 1724 uitzagen.

In 1747 behoorde het toe aan Maximiliaan Emanuel prins de Hornes. Het land werd toen gedurende drie jaar bezet door de Fransen en generaal de Schelles liet een staat opmaken van alle goederen die toebehoorden aan militairen in dienst van koningin Maria Theresia van Hongarije, vorstin van de Oostenrijkse Nederlanden.

In 1772 behoort het kasteel toe aan Frederik III Prince de Salm Kirbourg, kleinzoon van Maximiliaan Emanuel prins de Hornes hierboven, volgens een lijst met de hondentaksen. In 1772 kwam hij in dienst van de Republiek der Verenigde Nederlanden als kolonel van het infanterieregiment Saxen-Gotha.

In 1782 werd het kasteel bewoond door een zekere Sironval. Thans zijn sporen van het burgslot schier gansch verdwenen merken Lascabanne en De Bast op in hun boek van 1900-1904. Op de Oostenrijkse kaart van Ferraris van eind 18^de eeuw is het kasteel met de omwalling nog te zien maar op de kadasterkaart van 1830 is het verdwenen. Volgens schrijver-historicus Frans Du Mong dateert de verwoesting uit 1792 en werden de grondvesten in 1880 door de toenmalige pachter uitgebroken en hergebruikt. De nog resterende balken van het kasteel werden verwerkt in de stallen van het Hof van Vitseroel, zegt de huidige eigenaar van de hoeve, burgemeester Michel Van Der Hasselt.

Het ontstaan van Vitseroel wordt volgens historicus Jan Verbesselt - in ‘Het Parochiewezen in Brabant tot het einde van de 13^e eeuw’- gesitueerd in de 12^de eeuw, toen er door ardense steenkappers steengroeven werden uitgebaat in opdracht van de abdij van Affligem. De steenkappers zouden ook de naam van hun dorp meegebracht hebben, Fichereux. Maar volgens schrijver-historicus Frans Du Mong kan de naam ook zijn oorsprong vinden in de Vitse of vicia in het latijn, een vlinderbloemig gewas dat op de wastinae of woeste gronden veel voorkwam. Zie Straatnamenboek van Frans Du Mong online pg 204.

Eerder verschenen

Voorstelling boek over Mysterieus Ternat

De kapel van Sint Jozef in Opalfene

De dreef van het kasteel naar de kerk

De kerk aan de Zwaluwput in 1112

De hoppepluksters

Romeinse vondsten aan de Assteenweg in Wambeek

De Gallo-romeinse villa aan de Schapenbaan

De gouden stater van de Nerviers en de romeinse sestercii aan de Heirbaan