AFFLIGEM - Oorlogsdagboek Van Gaston Le Roy heruitgegeven

Foto © Ben Vermoesen

Zondag 29 augustus 2010, 83ste Ijzerbedevaart. Een van de eregasten is Mgr. Fulgens Le Roy, monnik van de abdij Affligem en bisschop em. van Pietersburg (Zuid-Afrika). Tijdens de viering wordt een korte film vertoond, opgenomen in de abdij Affligem en waarin Mgr. Fulgens een getuigenis brengt over zijn vader Gaston Le Roy. De aanleiding hiertoe is de heruitgave van diens dagboek als frontsoldaat tijdens de Grote Oorlog.

Toen op 4 augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak was de 19-jarige Gaston Le Roy (Wetteren 1895 – Beervelde 1982) al een overtuigde Vlaming. Hij was lid van de Groeningerwacht en vierde elk jaar met zijn vrienden de herdenking van de Guldensporenslag. De oproep van de koning aan de Vlamingen om zich voor het leger te melden, sprak hem dan ook niet erg aan. Maar de oorlog bleef duren en veel van zijn vrienden werden soldaat. Gaston schaamde zich tegenover hen en wou weg uit Wetteren. Hij dacht eraan om in Frankrijk te gaan werken. Op 15 januari vertrok hij en via Nederland en Engeland arriveerde hij in Calais, waar hij zich op 20 januari liet inlijven in het Belgisch leger.

Al tijdens zijn opleiding in Normandië ondervond hij de anti-Vlaamse houding van de meeste officieren. Gaston sprak vloeiend Frans, maar hij wilde als Vlaming behandeld worden en dat leidde tot botsingen met de militaire overheid want hij liet zich absoluut niet doen, met straffen als gevolg. Een voorbeeld: Op oefening met zijn compagnie spreekt zijn commandant hem in het Frans aan. Gaston antwoordt: Luitenant, u weet toch wel dat ik Vlaming ben. Gevolg: 4 dagen politiekamer. Toch heeft hij plichtsbewust zijn militaire dienst vervuld. Maar naarmate de jaren verstreken, nam ook bij hem de oorlogsmoeheid toe.

Van bij zijn vertrek uit Wetteren in 1915 tot zijn terugkeer bij zijn ouders op 12 november 1918 hield Gaston een dagboek bij. Daarin noteerde hij nauwgezet de plaatsen waar hij kwam, de militaire operaties en de namen van de officieren. Hij beschreef het frontleven, gaf details over het eten en het drinken en vertelde wie zijn vrienden waren. Hij bekende zijn ontmoedigingen, zijn angsten bij beschietingen, zijn honger en kou en zijn berusting in het noodlot. Zijn dagboek is een eerlijk relaas van bij zijn rekrutering tot zijn deelname aan het eindoffensief.

Gaston publiceerde zijn oorlogsaantekeningen, geïllustreerd met veel van zijn tekeningen, in 1930 onder de titel Piot worden en zijn. Dagboek 1915 – 1918. Door een gelukkig toeval kwam het boek in handen van Roger Verbeke, ereluitenant-kolonel bij de Infanterie en medewerker van het Documentatiecentrum In Flanders Fields. Hij sprak erover met zijn collega André Gysel, een man met veel ervaring in de transcriptie van dagboeken. Overtuigd van de bijzondere waarde van dit dagboek besloten ze tot een nieuwe publicatie, maar aangevuld met een aanloop en een uitloop: wat deed deze oorlogsvrijwilliger voor de oorlog en welke rol speelde hij na de oorlog? Het resultaat van hun inspanningen is een fraai boek, prachtig geïllustreerd met zijn tekeningen in kleur en talrijke foto’s van het slagveld. Met zijn authentieke getuigenis biedt de jonge zelfbewuste Vlaming Gaston Le Roy ons een inkijk in de oorlogsbelevenissen en in de gedachtewereld van een frontsoldaat. Ongetwijfeld is zijn Dagboek een uniek onderdeel van ons historisch Vlaams patrimonium.

Dagboek van Gaston Le Roy telt 160 blz. en is uitgegeven bij Lannoo. Het kost 19,95 euro en is onder meer te koop in het Religieus Centrum Abdij Affligem.