AFFLIGEM - Oude grenspaal vraagt om restauratie

Op grondgebied Affligem, ter hoogte van de grens van Oost-Vlaanderen met Vlaams-Brabant staat naast de steenweg Brussel – Gent een grote oude arduinen grenspaal, een zogenaamde “Vlaamse Staak”. Op de gemeenteraadszitting van 11 maart zal raadslid Tim t’ Kint (Leefbaar Affligem) voorstellen om die grenspaal te restaureren.

De Vlaamse Staak is een relatief onbekend maar erg waardevol monument, waarvan er over heel ons land amper een paar bekend zijn.

De meeste bronnen die men over dit soort grenspalen kan terugvinden, durven geen exacte periode van oprichting geven. Meestal houdt men het op de periode 1800 tot 1830, met andere woorden de periode waarin onze streek tot het Franse keizerrijk van Napoleon behoorde, vervolgens tot het koninkrijk der Nederlanden en tenslotte tot de nieuwe staat België. Tim t’Kint, Affligems gemeenteraadslid en tevens amateur heemkundige, denkt echter dit exemplaar te kunnen dateren: “Eigenlijk is het vrij eenvoudig. Op zo’n zuil staat meestal een opschrift dat aangeeft op welke grens het staat. Het Affligemse exemplaar zegt de grens te markeren tussen Flandre Orientale (nu nog de Franse benaming voor Oost Vlaanderen) en Brabant Méridional. Die laatste naam bestaat nu niet meer maar sloeg ooit op de streek rond Brussel. Onder de Fransen was dat een departement met de naam “Dyle”. Toen de Nederlanders het bestuur overnamen in 1815, na de val van Napoleon, werd het departement herdoopt in … juist, Brabant Mériodional. Daarmee werd het onderscheiden van die andere Nederlandse provincie Brabant, die toen Brabant Septentrional werd genoemd en nu bekend is als Noord Brabant. Volgens mij is onze Vlaamse Staak er dus door de Nederlanders neergezet. Tussen 1815 en 1830 dus.”

In de tekst die hij voorlegt aan de gemeenteraad, stelt t’ Kint dat de zuil zich in een nog redelijke staat bevindt. Toch mag er niet langer gewacht worden met herstelling. Een aantal barsten zouden de komende jaren voor verbrokkeling kunnen zorgen en zo de zuil doen omvallen en breken, wat een zeer dure restauratie tot gevolg zou hebben.

De timing van dit voorstel is geen toeval. De plannen om de Brusselbaan in Affligem te herinrichten krijgen hun finale vorm en t’ Kint wil van de gelegenheid profiteren om dit stukje patrimonium in zijn oude glorie te laten herstellen gezien dat maar een fractie zal kosten van wat aan de werken zal uitgegeven worden.

Tim t’ Kint : “De restauratie betekent concreet dat de zuil wordt gereinigd en er weer als echte blauwe steen zal uitzien, in plaats van het zwarte uiterlijk nu. Daarnaast moet er eens goed gekeken worden naar de barst aan de voet van de zuil en zou die volgens de regels van de kunst hersteld moeten worden . Ook de stabiliteit wordt best eens onderzocht, vooral met de werken die in aantocht zijn, vermits het nu al lijkt alsof de zuil niet meer volledig waterpas op zijn voet staat. En dan is er tenslotte de tekst die in een banderol op de zuil staat, als op een lint dat omheen de zuil is gedrapeerd. Die moet natuurlijk ook weer in zijn oude glorie hersteld worden en dat betekent concreet een gouden kleur voor de banderol met daarop Flandre Oriental in zwarte letters en precies andersom voor die met Brabant Méridional erop. Of de zuil ooit afgetopt was met een soort kegel, is niet zeker maar wel waarschijnlijk. In dat geval is het niet geheel ondenkbaar dat die terug te vinden is in de gracht naast de zuil en is het ruimen van die gracht daar dus een goed idee.”

Gezien de restauratie van de Vlaamse Staak zorgvuldig moet worden aangepakt en het dus best wel wat tijd zal vragen om te overleggen met de verschillende betrokken instanties stelt t’ Kint voor dat de gemeente Affligem de organisatie en eventuele financiering van dit project op zich zal nemen zodat de zuil klaar is wanneer de werken aan de Brusselbaan af zullen zijn.

Daarnaast vraagt hij dat er zou worden nagedacht over de inplanting van het gerestaureerde monument : “Ik denk aan een soort garantie dat het ding niet wordt omgereden door een auto. Dat kan eenvoudig met een systeem dat men vroeger ook gebruikte om aanrijdingen met koetsen te voorkomen : een aantal lage afgeronde arduinen paaltjes, ook wel “chasse roue” of wielgeleider genoemd. Verder slaat dat van die inplanting natuurlijk ook op het straatmeubilair dat er omheen staat. Nu staat de zuil precies achter een verkeersbord, waardoor hij zelfs niet eens meer opvalt. Het verplaatsen van dat verkeersbord lijkt me dan ook logisch.”

Tim is met dit voorstel om locaal erfgoed te beschermen niet aan zijn proefstuk toe. Vorig jaar al was hij de initiatiefnemer om een unieke oude Belgische vlag van Affligemse oudstrijders te laten restaureren. Hij hoopt jaarlijks zo’n kleinschalig en dus betaalbaar project voor te kunnen leggen aan de gemeenteraad.