HERNE/REGIO – Statiegeld op PET-flessen en blikjes het wondermiddel in de strijd tegen zwerfvuil?

HERNE/REGIO – Statiegeld op PET-flessen en blikjes het wondermiddel in de strijd tegen zwerfvuil? - © Deschuyffeleer

Sinds kort worden ook alsmaar meer lokale overheden, ook in het Pajottenland en de Zennevallei, vanuit de milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux onder druk gezet om toe te treden tot de Statiegeldalliantie voor het invoeren van statiegeld op PET-flessen en blikjes. Sommige gemeentebesturen stapten inmiddels ook al daadwerkelijk mee in de boot. Het opzet oogt aantrekkelijk maar is dat wel degelijk zo? En wat komt er zoal af op de consument-klant-burger eens de maatregel van kracht zou zijn? Alvast een retailer zoals Colruyt Group, bij monde van haar woordvoerder koen De Maesschalck in dit domein, ziet de regeling niet zo direct zitten en schuift alvast alternatieven naar voren.

Statiegeldalliantie

Recycling Netwerk Benelux, een milieuorganisatie die zich in België en Nederland inzet voor een beter milieu door goede zorg voor afvalstoffen en grondstoffen, nam met het opzetten van de Statiegeldalliantie het initiatief om via het samenbrengen onder één vlag van niet alleen natuurverenigingen maar ook bedrijven, instellingen en lokale overheden een breed maatschappelijk draagvlak te creëren voor het invoeren van statiegeld op PET-flessen en blikjes. Met het zichtbaar maken van dat ruim uitgesponnen draagvlak zou dan op de milieuministers voelbaar druk kunnen uitgeoefend worden om alsnog een dergelijke regeling in te voeren.

Met zijn eis stelt Recycling Netwerk Benelux dat zo’n statiegeld alvast de mensen zal bewegen hun lege PET-flessen en blikjes terug in te leveren met als resultaat minder zwerfvuil, minder dierenleed, minder opruimkosten voor lokale overheden en een betere recycling van waardevolle materialen. Het principe van statiegeld is eenvoudig: bovenop de prijs van een plastic fles of een blikje wordt bijvoorbeeld 0,25€ statiegeld bijbetaald. Die 0,25€ wordt dan volledig terugbetaald bij het terugbrengen van de lege verpakking via een automaat of een winkelbalie. Statiegeld is derhalve geen belasting. Wie zijn flesje of blikje netjes terugbrengt betaalt uiteindelijk helemaal niets extra. Na het inleveren gaat de verpakking dan het recyclingproces in om opnieuw in de productie te worden gebruikt.

Kern van het probleem niet weg

Bij Colruyt Group, die overigens steeds ecologisch duurzaam ondernemen in haar beleid heeft ingeschreven, loopt men alvast niet warm voor het voorstel van de Statiegeldalliantie. “Wij hebben alle begrip voor de problematiek van het zwerfvuil, dat voor vele mensen een doorn in het oog uitmaakt en door het opruimen bijkomende kosten genereert voor de besturen. Wij zien daarvoor de statiegeldregel echter niet als de oplossing omdat daarmee de kern van het probleem niet wordt weggenomen. Zelfs met de maatregel zal er immers nog steeds zwerfvuil overblijven. Via het bestaande systeem van Fost Plus wordt bovendien nu reeds een grote fractie gerecupereerd. En ook de kostprijs zal stijgen doordat in ons land niet langer enkel maar de 589 gemeenten ingeschakeld zullen zijn maar dat dan ook duizenden distributie- en winkeliersinzamelpunten zullen dienen te worden opgezet. Enkel en alleen al voor Colruyt Group zou dit een minimale meerkost van 20 miljoen euro betekenen. Er dient dan immers te worden voorzien in bijkomende ruimte, het organiseren van de terugname, de logistiek achter het hele verhaal en de aankoop van de gepaste machines".

"Ter vergelijking: thans leveren wij al op jaarbasis een bijdrage van om en bij 1/3 van dat bedrag voor het verwerken van al het verpakkingsmateriaal van Colruyt Group”, stelt Koen De Maesschalck meteen duidelijk. “Het is klaar als pompwater dat er wel degelijk een oplossing moet gevonden worden maar statiegeld is daarvoor zeker niet het manna. Fost Plus, dat nu al instaat voor de promotie, de coördinatie en de financiering van de selectieve inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval in België, scoort nu overigens al bijzonder goed in zijn functioneren en staat nu al model voor vele andere landen zowel in als buiten Europa. Met het statiegeld zou het rendement, thans reeds voor PET-flessen aan 87% toe, nog om en bij de 2% kunnen stijgen. Maar dat weegt dan weer niet op tegen de keerzijde van de medaille. Zo zou de factuur louter doorgeschoven worden en zou zij zelfs hoger uitvallen dan die dat de gemeenten nu al betalen en dat zou sowieso op termijn onvermijdelijk toch op de klant worden verhaald”.

Een negatieve ervaring

In het verleden deed Colruyt Group overigens al een nare ervaring op met statiegeld. In de periode 1994-1999 pakte de retailer al eens uit met een eigen systeem van statiegeld op hervulbare PET-flessen van het eigen huismerk. “Ondanks al onze inspanningen onder meer via sensibilisering en promotie hebben wij dat spoor moeten verlaten”, geeft Koen De Maesschalck verder aan. “Onze klanten kochten die flessen niet meer aan en keken blijkbaar op tegen de moeite om ze proper aan te leveren, ze een tijdje zelf te moeten bijhouden en ze ten slotte terug mee te moeten nemen naar onze winkels”.

Een gedragsprobleem

Voor Colruyt Group is het voorstel van de Statiegeldalliantie “met alle respect voor de zwerfvuilproblematiek, waarvoor wij alle begrip opbrengen, evenwel een eenvoudig populistisch en gemakkelijk voorstel dat wel door iedereen begrepen wordt maar dat de keerzijde onvoldoende belicht in het domein van de kost en het ongemak”. Opnieuw Koen De Maesschalck: “Aan die problematiek willen wij wel degelijk ook daadwerkelijk iets doen. Zo hebben wij al op verschillende locaties anti-zwerfvuileilanden opgezet, doen wij aan heel wat preventie en voorzien wij ook goede inzamelpunten”. Verder stelt hij ook dat “het zwerfvuil in eerste instantie een gedragsprobleem is en dat de milieuproblematiek daar dan het logisch uitvloeisel van is. Zo zijn wij er van overtuigd dat het stimuleren van zwerfvuilacties zoals de actie ‘Mooimakers’ door het impact van het voorbeeldgedrag alleszins ook een positieve invloed heeft. Hoe meer deelnemers hieraan en hoe groter het impact van zo’n acties hoe kleiner de kans wordt dat mensen nog zwerfvuil zullen achterlaten. En daar zijn wij helemaal van overtuigd”.

Maatschappelijke winst

Waar Colruyt Group verder ook nog wel naar toe wil? “Wij hopen alleszins dat het gezond verstand mag zegevieren en dat alle belangen worden afgewogen. Er dient alleszins een systeem inplaatsgesteld dat naast economisch duurzaam en betaalbaar ook ecologisch duurzaam en sociaal-maatschappelijk verantwoord is en dat dan ook in evenwicht moet zijn om maatschappelijk winst te kunnen maken. Dat zijn overigens ook de drie pijlers waarop de ganse strategie van Colruyt Group gebaseerd is. Een oplossing op korte termijn via premies lijkt ons niet de meest verstandige oplossing”. Verder ziet Colruyt Group eveneens heil in het uitbreiden van het meer samenwerken in de verpakkingssector. Nu al trekt de verpakkingsindustrie via Fost Plus jaarlijks al 170 miljoen uit voor het inzamelen en verwerken van hun verpakkingen, 17 miljoen hiervan gaat reeds naar de strijd tegen zwerfvuil. “Voeg daar ook nog een inspanning, financieel of logistiek, bij van de kauwgom-, de bouw- en de tabakssector en dan kunnen wij wel degelijk het verschil maken om op te wegen tegen de voorstellen van de Statiegeldalliantie”.

Nuttig om weten in de ganse problematiek is ook dat Fost Plus vanaf 2019 het voornemen heeft om de PMD-inzameling uit te breiden. Vanaf dan zouden alle plastic verpakkingen zoals ook botervlootjes in een nieuwe blauwe zak mogen gedeponeerd worden. Dat systeem zou alleszins het sorteren voor de burgers vereenvoudigen en tegelijk een aanzienlijke stap in de richting van de recyclageoplossing voor alle verpakkingen die op de markt worden gebracht inhouden. Dat zou ook inhouden dat het recyclage percentage zou opgetrokken worden van 39 naar 64%. En dat is alvast een bijzonder waardevolle prestatie daar de EU-richtlijn slechts een minimum percentage van 22,5% vooropstelt en de Belgische richtlijn 30%.

Het is nu dan ook wachten op de politieke uitkomst van de ganse discussie.

En ook terloops dit nog: na het jongste carnavalweekend in Aalst waren de stadsdiensten goed voor het ophalen van meer dan 70 ton zwerfvuil. Voor carnaval Halle gaat het ieder jaar over om en bij de 30 ton.