TERNAT - Moord op stafhouder Braffort herdacht
75 jaar geleden werd de Brusselse stafhouder van de advocaten door extreemrechtse collaborateurs vermoord. Zijn lichaam werd achtergelaten op het Hol in Wambeek. Dat werd gisteren herdacht.
Bij de oprichting van de ‘School voor Strafrechtelijke Wetenschappen’ aan de KULeuven in 1929 trad Louis Braffort aan als eerste voorzitter. Op dat ogenblik was hij reeds gedurende 10 jaar hoogleraar Strafrecht aan de Leuvense universiteit en had hij een drukke advocatenpraktijk opgebouwd te Brussel.
Louis Braffort werd geboren op 14/08/1886 te Villers-sur-Semois (momenteel een deelgemeente van Etalle) in de Provincie Luxemburg. Het ouderlijk huis bevond zich in Mortinsart, een gehucht van Villers-sur-Semois, gelegen in de schilderachtige Gaumestreek. Zijn vader die als ambtenaar opklom tot directeur-generaal van het Ministerie van Landbouw was daarnaast ook gedeputeerde en later senator voor de Provincie Luxemburg. Zoon Louis volgde middelbaar onderwijs in het ‘Collège Saint-Joseph’ te Virton, waar hij in 1904 als primus perpetuus zijn einddiploma behaalde. Hij ging rechten studeren aan de Leuvense universiteit en slaagde elk jaar met grootste onderscheiding, ook toen hij afstudeerde in 1909. Tijdens zijn universitaire studies verbeef hij tweemaal in Bonn waar hij zich bekwaamde in de Duitse taal. Vanaf 05/12/1910 volgde hij stage als advocaat aan de balie te Brussel. Gedurende een korte tijd was hij secretaris van de toenmalige katholieke eerste minister François Schollaert (1851-1917). Daarna vertrok hij naar het buitenland om zich te specialiseren in Lyon, Parijs (bij Garçon), Berlijn (bij von Liszt) en Amsterdam (bij Van Hamel).
Gedurende de Eerste Wereldoorlog was Louis Braffort actief betrokken bij het door Victor Bonnevie opgerichte ‘Comité de défense’. In dit kader verdedigde hij, in het Duits, Belgen die vervolgd werden door de Duitse Krijgsraad. Naast vele andere zaken, nam hij de verdediging op zich voor medebeklaagden in de zaak Edith Cavell (1865-1915), een Britse verpleegster die vervolgd werd voor het opzetten van een ontsnappingsroute naar Nederland voor Franse en Engelse soldaten. Zij werd in 1915 door een Duits vuurpeloton gefusilleerd, wat internationaal grote verontwaardiging uitlokte. 8
Bij de heropening van de Leuvense universiteit na de Eerste Wereldoorlog in februari 1919 werd Louis Braffort hoogleraar Strafrecht. Op 02/09/1920 huwde hij met Marie-Louise de le Hoye die hem drie dochters schonk.
Vanuit zijn advocatenpraktijk en zijn lesopdracht aan de universiteit kwam Louis Braffort tot degelijke voorstellen voor hervormingen op vlak van strafrecht, strafrechtsbedeling en criminele politiek. Hij vatte het plan op om een universitaire opleiding in de criminologie te organiseren, waarvoor hij steun bekwam vanwege de Leuvense rector Paulin Ladeuze. Dit resulteerde in de oprichting van een ‘Ecole des Sciences criminelles (‘School voor Strafrechtelijke Wetenschappen’) binnen de faculteit Rechtsgeleerdheid van de KULeuven vanaf het academiejaar 1929-30. Een programmaverklaring hiervoor werd door Louis Braffort geformuleerd in zijn publicatie van 1929 ‘Essai de contribution à l‘évolution du droit pénal’‘ 9 Hij verwees naar de onvolledigheid en de eenzijdigheid van de opleiding tot strafjurist. Hij pleitte voor een multidisciplinaire vorming met de inbreng van hulpdisciplines zoals psychologie, psychiatrie, sociologie en filosofie. Hij wilde komen tot een coherente strafrechtsbedeling en criminele politiek met een wederzijdse bevruchting van wetenschappelijk onderzoek en praktijk. Ook het belang van preventie werd sterk benadrukt.
Reeds in een publicatie van 1931 leverde hij kritiek op de Wet op het Sociaal Verweer van 1930. 10 In 1935 benoemde de toenmalige minister van Justitie Eugène Soudan (1880-1960) hem als lid van de ‘Commission chargée d’étudier la révision de la loi du 9 avril 1930 de défense sociale à l’égard des anormaux et des délinquants d’habitude’. Het eindrapport dat op 05/07/1939 werd ingediend was opgesteld door Louis Braffort samen met Léon Cornil. 11 Eén dag voor het neerleggen van dit rapport, met name op 04/07/1939, werd hij verkozen tot stafhouder van de Brusselse Balie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef hij immer trouw aan dit ambt en dit vaak in bijzonder moeilijke omstandigheden. Hij weigerde onder meer om een lijst van joodse advocaten aan de Duitse bezetter te overhandigen en schrok er niet voor terug om, in een periode van vier jaar, tot 25 maal toe te protesteren tegen allerlei onregelmatigheden ten aanzien van advocaten, met inbegrip van aanhoudingen en executies.
Hij bood eveneens zijn diensten aan om de verdediging waar te nemen van zijn rector Honoré Van Waeyenbergh, nadat deze op 05/06/1943 werd aangehouden door de Duitse bezetter omdat hij weigerde om de adressen van (werkweigerende) studenten mede te delen. 12 De Duitse bezetter aanvaardde het aanbod van Louis Braffort niet, maar liet hem wel toe om de zitting voor de Krijgsraad bij te wonen. Rector Honoré Van Waeyenbergh werd op 30/06/43 veroordeeld tot 18 maanden gevangenis. Toen de gezondheidstoestand van de rector verzwakte werd dit op 30/09/44 omgezet in voorwaardelijke invrijheidsstelling met verplicht verblijf. Op 12/05/44 kwam de rector terug naar Leuven.
Alhoewel Louis Braffort in de loop van 1944 herhaaldelijk de raad kreeg om onder te duiken weigerde hij om Brussel en zijn post in het gerechtshof te verlaten. Op 22/08/1944 werd hij omstreeks 19 u30 in zijn woning, gelegen in de rue Gérard te Brussel, opgepakt en weggevoerd door drie Rexisten, die zich voordeden als leden van de Duitse politie. Na enige tijd te zijn opgesloten in ‘la maison de détention’ van Rex op de ‘Place Rouppe’ te Brussel werd hij op 24/08/1944, twee dagen na zijn ontvoering, ’s morgens vroeg dood aangetroffen op een veldweg in Wambeek (momenteel een deelgemeente van Ternat). Hij vertoonde vier nekschoten en hield een paternoster in de rechter hand gekneld. Tien dagen later trokken Britse troepen Brussel binnen.
Op 28/10/1944 werd te Brussel hulde gebracht aan Louis Braffort die ontzettend veel had betekend voor talrijke stagiairs en dienstdoende advocaten en magistraten. Hij werd op 21/03/1945 ook gehuldigd aan de KULeuven, waar hij studenten in de rechten gedurende 25 jaar en studenten in de criminologie gedurende 15 jaar had opgeleid. 13 De Brusselse Balie nam het initiatief om een herdenkingsmonument op te richten op de plaats waar hij vermoord werd aangetroffen (zie bijgevoegde foto’s). Tijdens de officiële inhuldiging ervan op 02/10/1947 hield rector Honoré Van Waeyenbergh een opmerkelijke toespraak. 14Het memoriaal is gelegen langs een kasseiweg, op het hoogste punt van Wambeek, ’t Hol genoemd, met een prachtig uitzicht op een weidse vallei. De Latijnse epigrafische tekst die het monument siert kan als volgt vertaald worden: "Aan de beroemde man Louis Braffort, die zowel omwille van zijn dapperheid als zijn geleerdheid schitterde binnen het gilde der advocaten in de Brusselse senaatsvergadering. Hij werd door de meest verderfelijke meeheulenden met de oorlogsvoerende vijanden gevankelijk weggesleurd, en hij werd op deze plaats op 24 augustus 1944 op een zowel meedogenloze als wreedaardige wijze afgemaakt. Hij rust hier als een volstrekt plichtsbewust mens". 15 In 2007 werd het herdenkingsmonument gerestaureerd en op 11/11/2007 opnieuw plechtig ingehuldigd. 16
Personen die Louis Braffort goed gekend hebben beschreven hem als zeer intelligent en plichtsgetrouw, humaan en rechtschapen, authentiek en geëngageerd, diepgelovig en kunstminnend. Hij was gesteld op zijn vrijheid en autonomie en nam steeds ruim de tijd om zijn zaken af te handelen. In de gewone omgang was hij joviaal, maar geen man van veel woorden. Door sommigen werd hij zelfs beleefd alsof er iets mysterieus over zijn persoon hing. Zijn pleidooien voor de rechtbank begonnen meestal zeer aarzelend, maar gaandeweg bouwde hij een stevige argumentatie op en hij eindigde met een zeer vastberaden besluit. Door de studenten aan de Leuvense universiteit werd hij sterk gewaardeerd voor zijn theoretisch degelijk onderbouwd maar toch zeer praktisch gericht onderwijs. Naar men beweerde bejegende hij zijn studenten op het examen minzaam en bijzonder correct. 17
Bron https://www.law.kuleuven.be/linc/80jaarcriminologie.html
Zie ook http://ontdekpajotzenne.be/listings/memoriaal-braffort/
