BEVER / HERNE / REGIO – Wegvallen melkquota biedt nieuwe kansen voor Belgische zuivelsector

BEVER / HERNE / REGIO – Wegvallen melkquota biedt nieuwe kansen voor Belgische zuivelsector - © Deschuyffeleer

De datum van 1 april 2015 zal allicht bij de melkveehouders als een historische gebeurtenis in hun geheugen ingeprent blijven. Dan komen immers de beperkingen van de Europese regelgeving rond de melkquota en de superheffing te vervallen. Die quota werden in 1984 ingevoerd om de melkplassen en de boterbergen in te perken. Enkele jaren terug nog werden melkquota voor grof geld verhandeld. Maar volgens de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ) en de directie van de zuivelfabriek Olympia in Herfelingen biedt het wegvallen van de quota beslist nieuwe kansen voor de zuivelsector in het algemeen en voor de melkveehouders in onze streek in het bijzonder.

Het opheffen van de quota komt er door de alsmaar wijzigende omstandigheden op de wereldmarkt en door de druk van de Wereldhandelsorganisatie en van de vrijhandelsakkoorden. De limieten op de groei van de zuivelproductie zijn zo nu komen te liggen bij de beschikbaarheid van de landbouwgronden, de milieunormen, de volatiliteit van de afzetmarkten en de financiële beschikbaarheden in een kapitaalintensieve investeringsomgeving. De markt ziet zich dan ook genoodzaakt een nieuw evenwicht op te zoeken temeer daar de twee voorbije jaren gekenmerkt werden door een sterk stijgende melkproductie zowat overal in de wereld. Dat is althans de boodschap van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie bij monde van haar afgevaardigd bestuurder en tevens woordvoerder Renaat Debergh.

Een revival zit er aan te komen

De algemene verwachting is dan ook dat, na het kelderen van de internationale marktprijzen mede en vooral door de vertraging in de invoer in de Aziatische landen en de Russische ban voor zuivel, er vanaf het tweede semester van 2015 toch opnieuw een weliswaar lichte revival zit aan te komen voor de Belgische melkveehouders, die ook in het Pajottenland alleszins sterk vertegenwoordigd zijn. Wel zal dit alles voor de eerste twee kwartalen nog geen rozengeur en maneschijn zijn en dienen de melkveehouders dit jaar nog rekening te houden met een gemiddelde melkprijs die lager zal uitvallen dan die in 2014.

Op middellange en lange termijn zien de vooruitzichten voor de zuivelmarkt er toch vrij positief uit. Zo zal de vraag naar zuivelproducten in principe sneller en harder groeien dan het aanbod door onder meer de bevolkingsaangroei met 14% de komende 10 jaar, van 7 miljard mensen nu naar 8 miljard in 2024, en een verwachte stijgende melkconsumptie met 30%. Toch hoort bij die positieve noot blijkbaar een waarschuwing voor het zeer volatiel karakter van de markten en voor het noodzakelijk afwegen van de mogelijke meeropbrengsten tegen de floterende kosten op het melkveebedrijf.

Dat in het nieuw Europees landbouw- en handelsbeleid quota geen zin meer hebben staat voor de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie als een paal boven water. “In een scenario, waarbij onze grenzen open staan en subsidies voor uitvoer afgeschaft zijn, hebben quota geen enkele zin meer. Quota kunnen slechts prijsverhogend werken indien de eigen markt voldoende afgeschermd is. Het terugplooien op de eigen markt is evenwel zowel politiek niet haalbaar als economisch en maatschappelijk ongewenst. Europa zal zijn rol moeten spelen in het verschaffen van voldoende voedsel aan de wereldbevolking. De uitdagingen zijn hier enorm”, zegt Renaat Debergh. “Overigens zijn de quota in veel Europese lidstaten thans reeds zonder effect. Maar met de geleidelijke verhoging van de melkquota als voorbereiding op hun definitieve afschaffing is de regionale specialisatie binnen Europa weer kunnen werken. Dat betekent dat landbouwproducten vooral daar geproduceerd worden waar de productieomstandigheden het gunstigst zijn. Zo is de melkproductie in Noord-West-Europa met het westen van Frankrijk, België, Nederland, Duitsland, Denemarken, Polen en de Baltische staten duidelijk toegenomen, terwijl het zuiden en het zuidoosten van de EU een aanzienlijke daling kenden.

Groeiende wereldmarkt

“Bovendien biedt de groeiende wereldmarkt met een meer uitgesproken handel en fors toegenomen prijzen toch duidelijke kansen. En dit biedt ook perspectief voor onze Belgische melkveehouders”, houdt de afgevaardigd bestuurder voor. “De sterk verbeterde melkprijs in ons land, nl. 34,4 euro/100 l, uitbetaald in de periode 2010 tot en met 2014, tegenover 30,8 in 2007-2009 en 28.7 in 2004-2006 is te danken aan de goede exportmogelijkheden. De zuivelsector kan alleen ontsnappen aan de onderhandelingsmacht van de grootwarenhuizen als de export goed loopt. Dan pas kunnen prijzen toenemen”.

“In de aanloop naar het wegvallen van de quota hebben onze melkveehouders de quotaverhogingen steeds volledig benut. Zij willen duidelijk meegaan in het groeiscenario. Zo stegen de melkleveringen in de periode 2006 tot 2014 in ons land maar liefst met 18 %!”, voegt de woordvoerder er nog aan toe. “Ook de zuivelindustrie anticipeerde op de quota-vrije periode. Zo lagen de investeringen de afgelopen 3 jaar maar liefst 50 % hoger dan in de jaren voordien. Alle extra melk kon verwerkt en gecommercialiseerd worden. Inmiddels is de productiecapaciteit van onze zuivelindustrie uitgebreid, gemoderniseerd en is ook het productassortiment verbeterd. De zuivelindustrie is klaar om de exportkansen die er komen te benutten. Tevens wordt er ook nog een kleine groei op de Europese markt verwacht. Het wegvallen van de quota zal nieuwe zuurstof bieden aan de ganse zuivelsector, we zien nu reeds een verhoogde dynamiek !”

Wegvallen van quota kan tijdelijk voor overgangsproblemen zorgen.

Ondanks alle optimisme wijst Renaat Debergh toch op mogelijke overgangsproblemen. “Als gevolg van de goede melkprijzen in 2013 en 2014 is de melkproductie in de EU en in nagenoeg heel de wereld bijzonder fors gestegen. Deze toename was groter dan de normale stijging van de vraag en hierdoor kwamen de prijzen onder druk te staan. Daar bovenop kwam het embargo van Rusland en het tijdelijk wegvallen van de Chinese vraag. China kende zo’n enorme expansie van de invoer dat er nu tijdelijk stocks zijn die eerst moeten weggewerkt worden. Hierdoor daalden de prijzen nog sterker. Begin januari 2015 is aan de prijsval van de zuivelproducten evenwel een einde gekomen en zien we een stabilisatie en zelfs tekenen van opleving. Evenwel zijn de sterk gedaalde afzetprijzen nog niet volledig in de melkprijs aan de boer verrekend”.

“De eerste 6 maanden zullen we dus met moeilijke marktomstandigheden te kampen hebben. Een sterke stijging van de melkleveringen na 1 april 2015 is niet gewenst en zou de prille heropleving geen goed doen”, aldus nog de afgevaardigde bestuurder. “De quota-uitstap kan op korte termijn wat problemen geven, maar de perspectieven op middellange en lange termijn blijven uitgesproken gunstig! Net zoals reeds in 20 andere EU-lidstaten en in de meeste delen van de wereld het geval is zullen onze melkveehouders echter wel moeten leren omgaan met de signalen van de markt”.

Nieuwe kansen zijn belangrijker dan tijdelijke overgangsproblemen

“Op langere termijn bekeken is de uitstap uit de quota een goede zaak voor de Belgische zuivelsector”, is het eindbesluit van Renaat Debergh. “De stijgende wereldvraag naar zuivel biedt aan alle partners in de zuivelketen nieuwe kansen, zowel naar volume als naar prijs. Ons land geniet van een goed klimaat voor gras- en melkproductie, onze melkveehouders kennen hun vak, we hebben een goede melkkwaliteit en ook op het vlak van duurzaamheid is al heel wat gerealiseerd. De zuivelindustrie is de afgelopen jaren grondig vernieuwd en uitgebreid, we beschikken over moderne, competitieve productiesites en we hebben zowel de producten als de know-how voor de export naar derde landen”.

“De Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie heeft de voorbije jaren samen met het Federaal Agentschap voor Voedselvoorziening heel wat inspanningen geleverd om nieuwe exportlanden open te maken zoals voor China, Cuba en Rusland. De BCZ heeft tevens meegewerkt aan een initiatief waarbij de Vlaamse en de Waalse regio een ambitieus project voor exportpromotie hebben ingediend bij de EU-Commissie. Begin mei 2015 weten we of ons 2-jarig project met inzet van 1 miljoen euro op de regio’s Zuid-Oost-Azië en het Midden-Oosten van start kan gaan. Samen met de landbouworganisaties en met de diverse overheden wil de zuivelindustrie dan ook de nieuwe kansen grijpen ten bate van de ganse zuivel- en melkveesector!”