​9 gemeenten in Vlaams-Brabant werken aan een strategisch duurzaam vastgoedplan om hun gemeentelijke gebouwen tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Via het Europees ​ project SURE2050 genoten Asse, Dilbeek, Landen, Machelen, Opwijk, Oud-Heverlee, Overijse, Tielt-Winge en Zaventem de afgelopen drie jaar van nodige opleiding en begeleiding door specialisten.

Hulp bij de transitie naar klimaatneutrale gebouwen

Het Vlaams Energiebedrijf, de vijf Vlaamse provincies, Fluvius, Het Facilitair Bedrijf en Factor4 ontwikkelden, met financiële steun van het Europese Horizon2020-programma, een project om gemeenten te helpen hun gebouwen klimaatneutraal te maken. Dit project, ‘Sustainable Real Estate 2050’ (SURE2050), liep van 2019 tot april 2023. Zowel centrale overheidsinstellingen als bijna 100 Vlaamse gemeenten deden hieraan mee.

“Want, net zoals de provincie, koesteren onze lokale besturen ambitieuze klimaatactieplannen waarmee ze de CO₂-uitstoot op hun grondgebied tegen 2030 met minstens 40 procent willen verlagen. Gebouwen zijn verantwoordelijk voor een groot deel van deze uitstoot. Door het eigen patrimonium aan te pakken, zetten de gemeenten grote stappen in de juiste richting en vervullen ze meteen ook een belangrijke voorbeeldfunctie”, zegt Bart Nevens, gedeputeerde voor leefmilieu.

Met hulp van specialisten werkten zij aan een gemeentelijk plan om de transitie naar een koolstofvrij, klimaatbestendig publiek gebouwenpatrimonium in gang te zetten. Sommige gemeenten hebben hun plan en het bijhorend beleid inmiddels volledig klaar, andere werken er nog volop aan. 

“Het SURE2050-project, waaraan 9 gemeenten uit onze provincie deelnamen, biedt onmisbare handvaten aan lokale besturen voor een duurzame transitie. Dit zowel voor kleine gemeenten met een beperkt aantal personeelsleden, als voor lokale besturen met een groot en gevarieerd patrimonium dat bijvoorbeeld ook erfgoed omvat”, zegt gedeputeerde Bart Nevens. “Tijdens de energiecrisis werden we ons nog sterker bewust van de nood hieraan en wierp dit project al zijn eerste vruchten af.”
​Vastgoedplan bereidt gemeenten voor op duurzame toekomst ​ ​
​Zo’n strategisch vastgoedplan is een duurzaam alternatief voor éénmalige beslissingen. Door ingrepen aan gebouwen zorgvuldig te plannen en op elkaar af te stemmen, verminderen openbare besturen niet enkel hun energiefactuur maar nemen ze de renovaties op gestructureerde wijze aan. Bijvoorbeeld door het vermijden van renovaties van gebouwen die uiteindelijk niet gaan behouden blijven of starten met de renovatie van de meest energieverslindende gebouwen zodat daar al de meeste besparingen kunnen worden gerealiseerd.

Het plan helpt ook om zich voor te bereiden op de nieuwe Vlaamse regelgeving voor niet-residentiële gebouwen, die bijvoorbeeld in bepaalde gevallen verplicht om zonnepanelen te voorzien. Tegen 1 januari 2024 moeten alle gemeentelijke gebouwen bovendien over een Energieprestatielabel (EPC NR) beschikken. Gebouwen met parkeerplaatsen moeten dan weer uitgerust zijn met oplaadpunten tegen 2025.
​SURE2050-gemeenten vervullen ambassadeursrol

Asse, Dilbeek, Landen, Machelen, Opwijk, Oud-Heverlee, Overijse, Tielt-Winge en Zaventem, de deelnemende gemeenten uit Vlaams-Brabant, ervaarden de meerwaarde van een strategisch duurzaam vastgoedplan. ​
​“De begeleiding was uitstekend”, zegt Pieter Degreef, duurzaamheidsambtenaar van de stad Landen. ”Het traject naar een strategisch vastgoedplan legt ook onderliggende problemen bloot die anders niet aan de oppervlakte zouden komen, zoals de huidige decentralisatie van het gebouwenbeheer. Een centrale gebouwenbeheerder is onontbeerlijk geworden.”

De resultaten van SURE2050 kunnen dienen om andere gemeenten te inspireren om met een strategisch vastgoedplan aan de slag te gaan.
​Want ook gemeenten die niet deelnamen aan het project kunnen ondersteuning krijgen bij de transitie naar duurzame gebouwen. ​
​Zo kunnen zij gebruik maken van de gratis toegankelijke opleidingsmodule via www.sure2050.be/ondersteuning. ​
​Gemeenten met een personeelstekort kunnen aankloppen bij het Provinciaal Steunpunt Duurzaam Wonen en Bouwen voor ondersteuning of een raamcontract laten opmaken met het Vlaams Energiebedrijf (VEB).

Meer info: eindrapport SURE2050 'Visie op vastgoed'