EDINGEN – Wandtapijten in de kijker

EDINGEN – Wandtapijten in de kijker met Trudy Bataille - © Deschuyffeleer

EDINGEN – Wandtapijten in de kijker met Trudy Bataille - © Deschuyffeleer

EDINGEN – Wandtapijten in de kijker met Trudy Bataille - © Deschuyffeleer

EDINGEN – Wandtapijten in de kijker met Trudy Bataille - © Deschuyffeleer

EDINGEN – Wandtapijten in de kijker met Trudy Bataille - © Deschuyffeleer

EDINGEN – Wandtapijten in de kijker met Trudy Bataille - © Deschuyffeleer

EDINGEN – Wandtapijten in de kijker met Trudy Bataille - © Deschuyffeleer

In het Museum van de Edingse Tapijtnijverheid (Musée de la Tapisserie d'Enghien) in het Jonathashuis in de Montgomerystraat zijn een tiental wandtapijten uit Enghien uit de 16e eeuw evenals twee Brusselse wandtapijten uit de 17e eeuw ondergebracht. Sinds de 15de eeuw zetten de wandtapijten Edingen en meteen ook zijn ruime omgeving waartoe ook Oudenaarde, Doornik en Brussel behoren op de wereldkaart. Die nijverheid, heel dynamisch in de 15e, 16e en 17e eeuw, leverde vooral in die tijden dan ook werk en rijkdom op voor vele ambachtslieden .

Het voorbije weekend was zo een bevoorrecht moment om dit uitzonderlijk erfgoed van nabij te kunnen bewonderen tijdens een bijzondere tentoonstelling. Naast de huiscollectie waren er zo ook de wandtapijten te bezichtigen uit de collectie van het fonds Michel Demoortel. Als groot liefhebber van 16de eeuwse wandtapijten richtte Michel Demoortel in 2007 een fonds op om het behoud van het architecturale, het artistieke en het culturele erfgoed van Edingen, en in het bijzonder van de wandtapijten, aan te moedigen. Dat fonds bezit inmiddels al vier relevante wandtapijten. Ze dragen allemaal het merkteken van de stad Edingen en sommige zelfs de signatuur of het monogram van het atelier.

Ook het recent naslagwerk 'Art de la Tapisserie de Tournai, Enghien et Audenarde’ was tijdens de tentoonstelling ter inzage en aan speciale voorwaarden te koop. Dat merkwaardig werk is de jongste telg van de Editions Wapica. Die vzw draagt overigens de leuze ‘door het verleden te kennen kunnen we bouwen aan de toekomst’ hoog in het vaandel.

Algemene weetjes

Tijdens de tentoonstelling was het geschiedkundige en stadsgids Trudy Bataille die een tipje van de sluier lichtte van de geëxposeerde meesterwerken. Tien algemene deskundige weetjes die zij de bezoekers maar al te graag meegaf waren:

De bakermat van het wandtapijt ligt in Parijs. De Parijse wandtapijten zijn zowel aan de voorkant als aan de achterkant even mooi.
Wandtapijten weven was hoofdzakelijk het werk van kinderen. Met hun kleine handjes en vingertjes konden zij als geen ander overweg met al die kleine en fijne draadjes. Na Parijs deinde de tapijtnijverheid uit naar Doornik, Oudenaarde, Edingen en Brussel.
De wandtapijten werden gemaakt voor de rijken en voor de hoven. Ze hadden als uitgesproken functie de woning- en de kasteelmuren te bekleden om zo de ruimtes een warmere indruk mee te geven.
Gezien al die kapitaalkrachtige dames en heren er ook zomer- en winterresidenties op nahielden waren de waardevolle wandtapijten aangewezen goederen om telkens van de ene naar de andere plaats te versjouwen.
Interessant aan de tapijtweverijen in Edingen was dat zij zorgden voor welstand. De wevers waren vooral handelaars. Ze moesten de wol kopen, ze laten kleuren, de kartons laten maken, de wevers betalen en klanten ronselen. Handel betekent werk, werk betekent geld en geld betekent eten. In Brussel waren er zo 15.000 werkkrachten bij betrokken en in Oudenaarde zo'n 12.000.
Er kwam een einde aan de ambachtelijke tapijtweverij in de streek door de godsdienstoorlogen. Hierdoor belandden veel wevers op de brandstapel of vluchtten zij naar andere oorden. Zo was er Willem De Pannemaker die verhuisde naar Keulen maar toch altijd het keurmerk van Edingen is blijven gebruiken.
De kwaliteit van een wandtapijt is afhankelijk van de vaardigheid van de wever. Het moeilijkste is de weergave van een gezichtsuitdrukking en de weergave van l’ombre portée. Men weefde zo'n 70cm² per dag en het weefgetouw diende zo breed te zijn als het wandtapijt.
Edingen heeft zijn uitzonderlijke collectie wandtapijten hoofdzakelijk te danken aan gewezen burgemeester Clément Crohain, baron Empain en de stichting Michel Demoortel.
Wie meer wil weten over wandtapijten valt de Koninklijke Manufactuur De Wit in Mechelen aan te bevelen. Die manufactuur herstelt waardevolle wandtapijten uit de hele wereld. De meest gereputeerde musea en kastelen laten er ook hun topstukken reinigen en bewaren. De Manufactuur bezit bovendien ook een prestigieuze privécollectie.