Dure woongemeenten kunnen gronden reserveren voor eigen inwoners
In gemeenten met hoge woonprijzen krijgen lokale besturen de mogelijkheid om private kavels of woningen voor te behouden voor mensen die een band hebben met de gemeente. De Vlaamse Regering heeft daarvoor een nieuw ontwerp van decreet ‘Wonen in eigen streek’ klaar. De bedoeling is om een dam op te werpen tegen sociale verdringing, want vandaag zijn er in dure gemeenten veel mensen die geen eigen plekje kunnen verwerven, zelfs al zijn ze bijvoorbeeld geboren en getogen in de buurt. Dit is een prangend probleem in bijvoorbeeld de Vlaamse Rand. “Hoe minder mensen in hun eigen streek kunnen blijven wonen, hoe zwakker het sociaal weefsel en hoe groter de kans op vervreemding in de betrokken gemeenten en regio’s”, zeggen minister van Vlaamse Rand Ben Weyts en minister van Wonen Matthias Diependaele. Steden en gemeenten met de hoogste grondprijzen zullen gebruik kunnen maken van de nieuwe regeling. Gemeenten zullen een financiële tussenkomst kunnen doen ten voordele van mensen die een band hebben met de gemeente, die nog geen onroerende eigendom hebben en die geen te hoog inkomen hebben. De gemeente staat in voor het geheel of een deel van het grondaandeel, waardoor de koper een veel beperkter deel van de prijs moet dragen.
Veel jongeren en gezinnen in bijvoorbeeld de Vlaamse Rand vallen tussen twee stoelen. Ze verdienen te veel om aanspraak te kunnen maken op een sociale woning en te weinig om een stuk grond of een woning te kopen in de eigen gemeente. Lokale besturen hebben onvoldoende instrumenten om een voorrangsbeleid te voeren sinds het Grondwettelijk Hof in 2013 het decreet ‘Wonen in eigen streek’ vernietigde. De Vlaamse Regering nam zich in het regeerakkoord voor om een nieuwe en juridisch robuuste regeling uit te werken. Minister van Vlaamse Rand Ben Weyts en minister van Wonen Matthias Diependaele namen het project in handen.
De Vlaamse Regering heeft nu groen licht gegeven voor een nieuw voorontwerp van decreet ‘Wonen in eigen streek’. De nieuwe regeling richt zich op de steden en gemeenten met de hoogste grondprijzen in Vlaanderen: de gemeenten waar de mediaanprijs van een woning de afgelopen 5 jaar het hoogste lag en een aantal grote steden. De lokale besturen van deze gemeenten krijgen de mogelijkheid om een voorrangsbeleid te voeren ten voordele van inwoners die aan minstens 3 voorwaarden voldoen: ze moeten de afgelopen 10 jaar minstens 5 jaar ingeschreven geweest zijn in de gemeente of in een Vlaamse buurgemeente, ze mogen nog geen onroerend eigendom bezitten en ze mogen geen te hoog inkomen hebben. Voor deze groep kunnen lokale besturen een financiële tussenkomst doen: de gemeente staat in voor 50 tot 100% van het grondaandeel van een woning, waardoor de kandidaat-koper een veel beperkter deel van de prijs zelf dient te betalen. Het is dus hulp op maat van mensen die zelf onvoldoende kapitaal hebben om een woning in eigen streek te verwerven.
De lokale besturen kunnen gronden voorbehouden die liggen in verkavelingsprojecten van minstens 5 loten, in (verbouw)projecten voor groepswoningbouw of appartementen met minstens 5 woongelegenheden. Bij private ontwikkelaars gaat het om maximaal 40%. De projectontwikkelaars lijden geen minwaarde, aangezien de gemeente de grond aankoopt aan schattingsprijs. De lokale besturen zien hun investering altijd terug, want anders dan bij sociale koopwoningen krijgt de overheid de actuele schattingsprijs wanneer een woning verkocht wordt of van eigenaar wisselt.
Een belangrijk verschil met de oude regeling rond ‘Wonen in eigen streek’ is dat het nu expliciet gaat om een sociaal voorrangsbeleid op basis van objectieve criteria, bedoeld om het recht op wonen te vrijwaren voor minder kapitaalkrachtige mensen die een band hebben met de gemeente.
“Als minister van de Vlaamse Rand zal ik ondersteuning geven aan de lokale besturen van de regio die gebruik willen maken van ‘Wonen in eigen streek’. We kunnen daarvoor het Vlaamse Randfonds inzetten”, zegt minister van Vlaamse Rand Ben Weyts. “Op dit moment moeten jonge mensen en gezinnen wegtrekken uit de Rand omdat ze hun woondroom niet kunnen vervullen in eigen streek. Lokale besturen staan hier vaak machteloos tegenover. We willen steden en gemeenten tenminste de instrumenten geven om hier een beleid tegenover te zetten.”
“Vanuit Wonen willen we voor de jongeren van eigen streek hun lokale binding meer als een troef laten werken”, zegt Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele. “Die lokale binding is ook een voorwaarde waar we bij bv sociale verhuur ook meer aandacht aan besteden. Daarnaast zorgen we ervoor dat we hiermee tegemoet komen aan een toenemende vraag in het segment van de betaalbare woningen”.
