Werk van Koenraad Tinel: kunst die raakt
Als er één kunstenaar is die emoties weet te vangen in krachtige lijnen en beelden, dan is het Koenraad Tinel. Al decennialang vertaalt hij pijn, hoop en herinnering in kunst die raakt. Ook in onze regio laat hij zichtbare sporen na, van monumentale beelden tot ingetogen gedenktekens. Zijn werk vertelt verhalen die niet vergeten mogen worden en nodigt tegelijk uit tot dialoog en verzoening.
Koenraad Tinel (°1934) is beeldhouwer, tekenaar, voormalig pianovirtuoos en geboren verteller. Zijn kunst leeft van emotie - van diepe littekens én van hoop. Tinel maakt kunst die pijn aanraakt. Geen mooie plaatjes, wel rauwe waarheid. Op 11 juli 2025 kreeg hij het Ereteken van de Vlaamse Gemeenschap. De Vlaamse regering erkent daarmee zijn jarenlange artistieke inzet én zijn maatschappelijke engagement. Tinel strijdt al decennia met beelden en tekeningen voor mensenrechten en verzoening. In zijn atelier leeft het verleden, maar ook de verbeelding. Hij verwerkt het collaboratieverleden van zijn familie niet in stilte, maar met pennen, hamers, handen en stem.
In zijn werk duiken thema’s op als verlies, oorlog, schuld en verzet. Niet toevallig: zijn jeugd viel samen met de Tweede Wereldoorlog. Tinel groeide op in een Vlaams-nationalistisch gezin waarin jodenhaat aan de keukentafel klonk. Later keerde hij dat verleden resoluut de rug toe.
De kunstenaar praat zoals hij tekent: fel en zonder censuur. PenZine bezocht hem in zijn atelier en sprak over kunst, trauma’s, Europa, Gilgamesj en de kracht van blijven vertellen.
Wanneer ben je begonnen met tekenen?
Toen ik drie jaar was. En ik ben nooit gestopt. Als zesjarige kon ik al in perspectief tekenen. Dat klinkt misschien arrogant, maar het is gewoon zo. Ik móést tekenen. Het is geen hobby, het is echt een noodzaak.
Welke onderwerpen tekende je vroeger?
Ik teken vanuit emotie, altijd gedaan. En wat zijn emoties? Alles wat indruk maakt. Bijvoorbeeld paarden in de straat. Ik tekende ze voortdurend – de kracht, de beweging, die geur. In 1938, met de aardbeving in Gent, waren er schalies uit de kerktoren gevallen en kwam het geraamte van de toren bloot. Iedereen stond op straat te kijken en te praten, ik was naar binnen gelopen om die indrukken te tekenen.
Je groeide op in een Vlaams-nationalistisch gezin tijdens WOII. Wat betekende dat voor jou?
Mijn vader en broers zaten bij de SS. Aan tafel werden liedjes gezongen tegen joden. Ik zat zelf ook bij de Hitlerjugend. Als kind zie je dat niet als fout. Dat is gewoon je wereld.
Pas toen ik ging studeren aan de Ecôle Natiole Supérieure de la Cambre in Brussel, veranderde dat. Daar kwamen studenten van overal: Amerikanen, Zweden, mensen van verschillende religies. Daar begreep ik de ernst van de feiten. Voor het eerst hoorde ik wat er écht met de joden gebeurd was. Dat was een schok…
Hoe verwerk je dat verleden in jouw werk?
Niet met zwijgen. Wel met tekenen, met smeden en lassen. Ik geloof in wat ik noem: une tentation de communication – de drang om te vertellen via emotie. Kunst is mijn manier om de waarheid onder ogen te zien, ook als ze lelijk is.
Je familie had uitgesproken politieke ideeën en voorkeuren. Was er binnen het gezin ruimte voor kunst?
Ik ben pianist van opleiding, maar ik voelde me altijd meer aangetrokken tot werken met mijn handen. Maar ik wilde meer doen met mijn handen. Op het moment dat ik het werk van Picasso ontdekte, ging er een nieuwe wereld voor me open. Thuis werd zijn werk als entartete Kunst bestempeld, maar ik voelde juist vrijheid.
Na WOI en WOII breekt er nu opnieuw oorlog uit, zoals in Oekraïne en Gaza. Hoe kijk jij daarnaar?
Het is pijnlijk te zien dat we zo weinig geleerd hebben. Mensen laten zich makkelijk meeslepen door politiek en hebzucht. Soms lijkt het alsof we steeds dezelfde fouten maken. Daarom zeg ik: l’homme est un monstre. Toch blijf ik hoop houden. Dat is ook de boodschap die ik wil meegeven met mijn werk ‘De ontvoering van Europa’. Europa is volgens de legende de dochter van Agenor, een Afrikaan, en Telefassa uit Azië. Zij speelt onbezorgd tussen de bloemen als Zeus, vermomd als een prachtige stier, haar ontvoert naar Kreta. Vaak wordt Europa getoond als een bang meisje, maar dat vond ik niet passen. Ik wilde haar tonen als een sterke, trotse vrouw met haar blik gericht op de toekomst. Een dame met zelfvertrouwen die haar lot aanvaardt en zelfs mede vormgeeft. Het is een hoopvol beeld.
Je bent momenteel bezig met werk geïnspireerd op het Gilgamesj-epos. Waar gaat dat verhaal over?
Het Gilgamesj-epos is een van de oudste verhalen ooit uit de regio van de Tigris en Eufraat. Het gaat over Gilgamesj, een koning die na het verlies van zijn vriend Enkidu op zoek gaat naar onsterfelijkheid. Het verhaal onderzoekt vriendschap, de angst voor de dood en de zoektocht naar de zin van het leven. De tragedie en het lijden in landen in oorlog maken het verhaal van Gilgamesj heel actueel. Het gaat over verlies, strijd en hoop. Die emoties wil ik in mijn werk laten zien. Mijn betrokkenheid bij wat er nu gebeurt is nog veel groter dan vroeger.
Hoe vertaal je die thema’s in je eigen werk?
Ik probeer die universele vragen te vatten in kosmische beelden. Het gaat over de mens en zijn plek in het grote geheel, iets wat me erg bezighoudt.
=> Dit en nog veel meer boeiende artikels lees je in PenZine. Je vindt dit streekmagazine bij meer dan 470 verdeelpunten in het Pajottenland & de Zennevallei. Info: www.penzine.be.
