NINOVIETER werd in Limburg boegbeeld van abstracte kunst

Editiepajot_ninove__van_den_meersch_foto_ingezonden__3_

ingezonden foto's

Editiepajot_ninove__van_den_meersch_foto_ingezonden

ingezonden foto's

Editiepajot_ninove__van_den_meersch_foto_ingezonden__1_

ingezonden foto's

Editiepajot_ninove__van_den_meersch_foto_ingezonden__2_

ingezonden foto's

De stad Ninove organiseert van 1 tot en met 17 november een tentoonstelling over Vincent Van Den Meersch. De geboren Ninovieter werd in Limburg het boegbeeld van de abstracte kunst. In zijn geboortestad raakte het fascinerende oeuvre van Van Den Meersch nooit helemaal ingeburgerd. Deze retrospectieve wil hieraan verhelpen.

Vincent Van Den Meersch (°5 januari 1912) debuteerde in de jaren 1940 met werk dat naadloos paste in het dominerende expressionisme van toen. Hij schilderde stillevens, landschappen en bloemen, dikwijls religieus geïnspireerd. Van Den Meersch was op dat moment broeder van de Christelijke Scholen en leraar aan Sint-Lucas in Schaarbeek.

Zijn stijl veranderde in het begin van de jaren 1950 tijdens een studiereis naar Rome en Milaan. “Wat ik daar zag, opende mijn ogen”, vertelde Van Den Meersch er later over. “Die vernieuwing, die frisheid, dat gezonde van een nieuwe generatie. Terug in Schaarbeek heb ik de oude boeken dichtgedaan. Ook hier moest die nieuwe wind komen waaien.” Een volgend keerpunt was 1957: Vincent nam deel aan de Zomeracademie van Oscar Kokoschka in Salzburg en bekeerde zich tot de abstracte schilderkunst.

Op dat moment was de Ninovieter al naar Hasselt verkast. In 1955 werd hij docent schilderen en tekenen aan het pas opgerichte Provinciaal Hoger Instituut voor Kunstonderwijs. Van Den Meersch: “Limburg had destijds in Brussel een heel slechte naam. Achterlijker kon je je bijna niet voorstellen. Wat wilde ik met mijn avant-gardebegrippen in hemelsnaam in Limburg komen doen?” De ‘abstracte’ Vincent Van Den Meersch raakte echter spoedig ingeburgerd. Aan de voornaamste kunstonderwijsinstelling van de provincie beïnvloedde hij enkele generaties kunstenaars. Van Den Meersch drukte een grote stempel op het artistieke leven in het ‘verre’ Limburg.

Constructivistisch ‘researchen’

Zijn drang naar vernieuwing schoot wortel bij enkele oud-leerlingen. Met Hugo Duchateau, Jos Jans, Hélène Keil en Jan Withofs stichtte Van Den Meersch in 1967 het kunstenaarscollectief Research Group om samen “op zoek te gaan naar artistieke vernieuwing”. Hun initiatief zou grote gevolgen voor de ontwikkeling van de artistieke scène in Limburg hebben. Ze experimenteerden eerlijk en ongedwongen met vormen, kleuren en materie. Ze organiseerden tentoonstellingen en gaven mappen met grafiek uit. Ze verleenden hun medewerking aan allerhande manifestaties van moderne kunst en namen met succes deel aan wedstrijden.

Uit de Research Group ontstond in 1973 ‘De Limburgse School’. Al erkenden de kunstenaars in Van Den Meersch hun voorganger, toch bleef hij met zijn streng constructivistisch werk een wat aparte figuur in de beweging. Van een school in de betekenis van een homogene groep was trouwens geen sprake: ieder evolueerde een eigen richting uit, maar overal barstte het van een frisse spontaneïteit en jonge creativiteit, gedragen door een degelijk vakmanschap.

Vincent Van Den Meersch evolueerde gaandeweg naar soberheid en lineaire vormgeving. Vertrekkend van kleine voorstudies laat hij in zijn bloemstukken, figuren en landschappen zonder mededogen alles weg wat alleen maar ornamenteel en formeel was. Vormen werden geabstraheerd, tot tenslotte alleen de zuiver afgelijnde vorm bewaard bleef. Hij vatte een ‘thema’ aan (zoals een driehoek, een prisma of een cirkel) en putte daarbij alle varianten en variaties uit tot hij voelde dat het nodig was ermee op te houden. De ene keer leverde deze ‘research’ een reeks van vijf schilderijen op, een andere keer worden er dat meer. Van Den Meersch: “Vierkanten, ruiten, cirkels en driehoeken worden gedeeld, verdeeld, herverdeeld. Intuïtief, spelenderwijze worden ze omgevormd tot andere levende vormen. Uit de ene vorm groeit de andere. Vlakken worden volumes en volumes worden vlakken. Elk ontwerp wordt gezuiverd en vereenvoudigd tot het naar mijn gevoel een eigen karakter krijgt. De kleuren worden gevoelsmatig aangebracht om ze meer kracht en persoonlijkheid te geven.”

Vanaf de jaren 1970 vielen hem erkenning, prijzen en retrospectieven te beurt. De hoogste eer werd hem in 1985 toegekend: de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap ter bekroning van een kunstenaarscarrière. Vincent Van Den Meersch overleed in Hasselt in 1996.

Op verschillende grote tentoonstellingen konden de Limburgers proeven van het uitgebreide oeuvre van deze Ninovieter. Dankzij de retrospectieve tentoonstelling, met meer dan tachtig werken en tal van documenten uit het archief van de kunstenaar, kan ook zijn geboortestad een van zijn grootste 20ste eeuwse kunstenaars (her)ontdekken.

De retrospectieve ‘Vincent Van Den Meersch. De poëzie van het prisma’ loopt van 1 tot en met 17 november in het oud stadhuis, Oudstrijdersplein 6 in Ninove. Maandag, dinsdag en woensdag 9 uur tot 12 uur en 14 uur tot 17 uur. Donderdag 9 uur tot 12 uur en 16 uur tot 18.30 uur. Vrijdag 9 uur tot 12 uur. Zaterdag, zondag en 1 november (Allerheiligen): 14 uur tot 17 uur. Gesloten op maandag 11 november.

Meer info? Dienst cultuur, cultuur@ninove.be , 054 31 32 87.