HERNE / BEVER – Vrijgezellen uit het Antwerpse kleuren Erfgoeddag in Kokejane

KOKEJANE - De tentoonstelling bevatte door toedoen van Frank en Kobe Nevens ook tal van gefilmde interviews van trouwe supporters, oude gloriën en huidige topspelers - © Deschuyffeleer

KOKEJANE - Erfgoeddag 2016 - Het kaatsen in het voetlicht - © Deschuyffeleer

KOKEJANE - Erfgoeddag 2016 - Het kaatsen in het voetlicht - © Deschuyffeleer

KOKEJANE - Erfgoeddag 2016 - Het kaatsen in het voetlicht - © Deschuyffeleer

KOKEJANE - Erfgoeddag 2016 - Het kaatsen in het voetlicht - © Deschuyffeleer

KOKEJANE - Erfgoeddag 2016 - Het kaatsen in het voetlicht - © Deschuyffeleer

HERNE / BEVER – Vrijgezellen uit het Antwerpse kleuren Erfgoeddag in Kokejane - © Deschuyffeleer

HERNE / BEVER – Vrijgezellen uit het Antwerpse kleuren Erfgoeddag in Kokejane - Luc Hendrynckx - © Deschuyffeleer

HERNE / BEVER – Vrijgezellen uit het Antwerpse kleuren Erfgoeddag in Kokejane - © Deschuyffeleer

Erfgoeddag 2016 - Gebruiken en Rituelen in Bever - Foto ingezonden

De bestuursleden van de koninklijke Kleine Handbalspelers van Kokejane wisten niet waar zij het hadden toen een bus vol jonge mannen uit het Antwerpse neerstreek op hun Erfgoeddag om te leren kaatsen. Die initiatie was een onderdeel van het programma rond kaatsen dat zij opgesteld hadden in het kader van hun deelname aan Erfgoeddag, die dit jaar in het teken stond van ‘Rituelen en Volkse Spelen’.

Kaatsen in Herne

Herne had gekozen voor kaatsen als uithangbord voor Erfgoeddag in de gemeente. Het deed daartoe een beroep op het kaatsteam van Kokejane met onder meer trainer-coach en streekgenoot Geert Vandervelden, de gewezen bondscoach van België en nu bondscoach in Nederland, in een hoofdrol. Met die affiche wilde men de bezoekers laten kennismaken met het kaatsen, tot voor enkele jaren zeker één van de meest intens beleefde volkssporten in de streek.

De Antwerpse jongemannen, samen op stap in het kader van een van de laatste vrijgezellendagen van Luc Hendrynckx, die op 4 juni in het huwelijksbootje stapt en wiens moeder afkomstig is van Ninove - vandaar de link met het kaatsen - maakten er alvast een leuke bedoening van. Na een vlugge initiatie wisten zij algauw een ploeg bijeen te krasselen om dan naar hartenlust het kaatsballetje toch ook eens heen en weer te slaan. Hierin werden zij luidkeels geruggesteund door de rest van de groep, die eerder zin had in een stevige pint en in de bezichtiging van de waardevolle tentoonstelling rond het kaatsen. Die tentoonstelling schetste de evolutie van de kaatssport. Hij bevatte door toedoen van Frank en Kobe Nevens ook tal van gefilmde interviews van trouwe supporters, oude gloriën en huidige topspelers, die allicht mettertijd ook hun plaats zullen krijgen in het Erfgoedcentrum in het Dominicanessenklooster.

In de tentoonstelling werd ook een link gelegd naar het Nationaal Museum van het Kaatsen op de prachtig gerenoveerde zolderverdieping van het stadhuis van Ath, dat overigens meer dan een bezoek waard blijkt te zijn.

De weersomstandigheden maakten wel dat bij beslissing van de nationale kaatsbond alle wedstrijden in het kader van de 2de ronde van de beker van België werden uitgesteld. Zo ook dus de voorziene lutte tussen de ploeg van Kokejane en die van buurgemeente Bever. En dat was wel een streep door de rekening van de organisatoren mede omdat precies die streekgebonden ‘kaatsclassico’ steeds opnieuw de supporters weet te bekoren en voor flink wat volkse beleving tekent.

Gebruiken en Rituelen in Bever

In zaal Camargo hield de cultuurraad van Bever het voor Erfgoeddag bij ‘Gebruiken en Rituelen van Bever’. Hierbij was het De Chiro die aan de hand van foto’s en verhalen de geschiedenis schetste van de jeugdbewegingen gaande van de Boerenbondjeugd over de Katholieke Arbeidersjeugd naar de huidige Chiro. Verder was er een filmprojectie van de hand van Georges Sauvage met allerhande getuigenissen van inwoners over de eertijdse gebruiken in de gemeente.

Zo konden de bezoekers meer vernemen over onder meer het aanbrengen van een kruis op de hoeves in de vorm van dakpannen van verschillende kleuren, door dakpannen wit te verven of een beeld van een gekruisigde Onze-Lieve-Heer op de gevel op te hangen. Ook rond het gebruik van wijwater waren er verschillende gebruiken zoals het besprenkelen van het zaaigoed en het verwelkomen van aangekochte hoevedieren. Rond overlijdens dan weer waren er een reeks specifieke rituelen zoals het luiden van de doodsklokken, het aansteken van kaarsen bij stervende personen, het stilzetten van de klokken en de uurwerken in het huis van de afgestorvene tussen het overlijden en de begrafenis evenals het dragen van de ‘lichter’.

Typische gebruiken rond het sociaal leven in het Makrallendorp waren onder meer de familiebijeenkomsten ter gelegenheid van de kermissen. Daarvoor werd dan een varken geslacht waarvan enkele lekkere hapjes ook naar de pastoor werden gebracht. Ook het zelf bakken van de kermistaarten mocht niet ontbreken. Die werden dan opgediend met koffie of ‘suikerij’, in feite chicorei.

Nog gekend zijn de gebruiken rond ‘Gochjdeel’ de dag voor Nieuwjaar, het steken van ‘de haan’, in feite een grote ruiker bloemen, op de laatste oogstkar die op de hoeve werd binnengereden en bij het bakken van wafels het bekleden van de tafel met het stro van met de vlegel voorzichtig gedorste schoven rogge.

De eierentoer

Een bijzonder gebruik was ook de ‘eierentoer’ van de misdienaars die op Witte Donderdag met een korf in de hand van deur tot deur trokken. Hierbij kregen zij dan hun ‘Paaseieren’, geen chocolade eieren maar wel echte. De misdienaars kondigden hun aankomst aan met een ‘schorre’, een feite een ratel. Dit instrument verving in de Goede Week in de kerk de klokken die naar Rome waren vertrokken.