REGIO - Ban de verharde voortuin, zegt Haviland
Milieu en opwarming: ban de verharde voortuin, zegt Haviland.
Meer en meer kiezen bewoners voor een onderhoudsarme (voor)tuin, terwijl overal in Vlaanderen wordt opgeroepen om te 'ontharden' en 'vergroenen'. Ook Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir overweegt om het volledig verharden van voortuinen te verbieden, in de strijd tegen toenemende droogte en ernstige wateroverlast. Deskundige Ruimtelijke Ordening bij Haviland, Wouter Roesems, laat zijn licht schijnen op de zaak.
Wouter Roesems: "We zien inderdaad meer en meer verharde voortuinen in het straatbeeld opduiken, vaak omwille van het onderhoudsgemak of om bijkomende parkeerplaatsen te creëren. De toename van verhardingen in de voortuinen leidt niet alleen tot een verarming van het straatbeeld, waar groen steeds meer verdrongen wordt, het zorgt ook voor wateroverlast en oververhitting."
De harde realiteit
Verhardingen beperken de infiltratiecapaciteit van de bodem, waardoor hemelwater afstroomt naar de riolering die hierdoor heel wat extra water te slikken krijgt, met overbelasting als gevolg. Bovendien draagt het beperken van de infiltratiemogelijkheden bij tot het verlagen van het grondwaterpeil. Dit geldt trouwens niet alleen voor de ‘gesloten’ verhardingen. Ook de zogenaamde waterdoorlatende verhardingen (klinkers met open voegen, grind, grasdallen, …) zorgen in de praktijk voor een verminderde infiltratiecapaciteit. Dit type verharding wordt immers doorgaans aangelegd in functie van parkeren of als oprit, waarbij omwille van de stabiliteit meestal een fundering van steenpuin en gestabiliseerd zand wordt aangelegd.
Heeft deze trend ook een impact op het fenomeen van oververhitting?
Wouter: "Absoluut. Elke meter verharding draagt ook zijn steentje bij aan het probleem van oververhitting. Eén verharde voortuin heeft op zich niet zo'n groot effect, maar tel ze samen en je krijgt een probleem van ettelijke betonnen voetbalvelden groot. Beton, klinkers, etc : ze absorberen in de zomer de warmte en geven die 's nachts terug af. Tel dat bij de straat- en terrasverharding en je krijgt al snel een 2-tal graden bovenop de steeds heter wordende zomertemperaturen."
Willen we onze woonomgeving leefbaar houden, dan moet deze verhardingstrend gestopt - en zelfs omgedraaid - worden. Het invoeren van een algemene regelgeving die het volledig verharden van voortuinen verbiedt en een financiële stimulans voorziet voor mensen die hun voortuin weer ontharden kan hier voor een stuk een antwoord op zijn.
Wetgeving even ondoordringbaar als de verharding zelf
"In principe beschikt de vergunningverlenende overheid op vandaag al over de nodige tools om het grenzeloos verharden van voortuinen te stoppen. Het vrijstellingenbesluit voorziet dat de strikt noodzakelijke toegangen tot en opritten naar het gebouw (of de gebouwen) zonder omgevingsvergunning kunnen aangelegd worden. Alle andere verhardingen in de voortuin zijn vergunningsplichtig en kunnen op vandaag dus met het vergunningenbeleid aan banden gelegd worden.", verduidelijkt hij.
Hij voegt er onmiddellijk een belangrijke kanttekening aan toe : "Alleen is de bestaande wetgeving ruimtelijke ordening voor velen een onoverzichtelijk kluwen van regels en uitzonderingen, waardoor het voor de gewone burger/bewoner vaak niet duidelijk is wat wel of niet is toegelaten. Het vrijstellingenbesluit laat met bewoordingen als ‘strikt noodzakelijke toegangen en opritten’ ruimte voor interpretatie. We stellen dan ook vast dat deze bijkomende verhardingen in de voortuin, hoewel vergunningsplichtig, vaak zonder vergunning of in afwijking op een verkregen vergunning worden aangelegd. Een algemeen verbod op het volledig verharden van de voortuin kan op zijn minst bijdragen tot de duidelijkheid en eenduidigheid in regelgeving hieromtrent. De vraag kan echter gesteld worden of het verbieden alleen deze trend kan stoppen."
Doorbreek de trend
Er is in de eerste plaats een grotere bewustwording nodig bij de burger over wat wel en niet toegelaten is en wat de gevolgen zijn van overmatig verharden. Initiatieven zoals #breekUIT konden de Antwerpenaren bijvoorbeeld al overtuigen om maar liefst 3.740 m² te ontharden/vergroenen. Als je inwoners uitlegt dat hun verharde (voor)tuin een direct effect heeft op hun nachtrust tijdens een hittegolf, of hen natte voeten oplevert tijdens een wolkbreuk, dan krijg je ze wel overtuigd.
Wouter: "Daarnaast kan met een doelgerichte en effectieve handhaving, met de bestaande regelgeving als kader, al heel wat winst geboekt worden. Meer nog, inzetten op handhaving, als sluitstuk in het ruimtelijk beleid en de regelgeving, is noodzakelijk om te vermijden dat het ruimtelijk beleid dode letter blijft, ook wanneer nieuwe regelgeving wordt ingevoerd. "
Bron: Haviland, nieuwsbrief 11/2020
