HERNE – Komt het einde van de schadelijke varroamijt in zicht?
Nu toch al ettelijke jaren zitten nagenoeg alle imkers, en niet alleen in Vlaanderen, met de handen in de haren. Jaar na jaar worden zij meer en meer geconfronteerd met de varraomijt die lelijk huis houdt in hun bijenvolken. Die varroamijt is een exotische uitwendige parasiet dat het vetlichaam van bijen opzuigt en hen zodanig verzwakt dat zij sterven.
Vorige winter was bij imkers de varroamijt verantwoordelijk voor heel veel bijensterfte. Bij sommigen zorgde zij zelfs voor een halvering van hun bijenvolken. In dat verband kreeg Imker Frans Vanden Bosch in Herfelingen nu het bezoek van Sofie De Groef. Zij is bioloog/onderzoeker en werkt als postdoctoraal onderzoeker aan de KULeuven. Haar specialisatie ligt in het domein van het moleculair en genetisch onderzoek op bijen en daarbij zet zij zich uitermate in voor het welzijn en de toekomst van ons bijenbestand.
Op haar ‘Ronde van het Pajottenland’ deed de wetenschapster ook Herfelingen aan met een toch wel uitermate welgekomen geschenk voor imker Frans Vanden Bosch. Zij kon hem immers een doosje overhandigen met vier Buckfast varroa-resistente bijenkoninginnen. Een dergelijke levering is ook voorzien voor nog een dertigtal andere Pajottenlandse imkers die ingetekend hebben in het Project VR-Pajottenland. Het is nu de intentie om met de VR-bijen te evolueren naar een VR (varroa-resistent) gebied.
Buckfastlijn
Sofie De Groef: “De varroamijt bestaat al eeuwenlang. Jarenlang leefde zij samen met de Aziatische honingbij. Daar is destijds een wisselwerking ontstaan tussen de parasiet en de gastheer. Die Aziatische bij was echter in staat om de druk van de mijt laag te houden. Maar vanaf het moment dat die mijt de sprong maakte naar de Europese honingbij is gebleken dat onze bijenvolken de mijt niet de baas konden. Het is de verdienste van Noël Deschrijver (EIzeringen/Dilbeek) die de meest resistente bijenvolken is gaan intelen, kruisen en zelfs is gaan kunstmatig insemineren om zo nu tot een varroa-resistente bijenlijn te komen. Dat heeft dan geleid tot de varroa-resistente Buckfastlijn. De naam Buckfast is een door mensen ontwikkeld en veelvoorkomend ras dat zijn oorsprong kende op de Abdij van Buckfast in Engeland. Die bijen staan bekend voor hun extreme zachtaardigheid en hun matige drang tot zwermen.
Tot nu zijn imkers genoodzaakt om de varroa-parasiet met zuren en andere middelen te bestrijden. Een oplossing met weinig duurzaam resultaat. Kunnen de varroa-resistente bijenkoninginnen nu een oplossing bieden?
In het Pajottenland loopt thans een onderzoeksproject waarbij de wetenschap aan de praktijk wordt getoetst. Dat is het resultaat van een samenwerking tussen hoofdzakelijk vier actoren. In eerste instantie is er imker Noël Deschrijver die als autodidact al ettelijke jaren investeert in kennis die moet leiden tot het kweken van bijenkoninginnen en bijenvolken die de bedreiging van de varroamijt kunnen counteren. Verder zijn er het labo van het KULeuven en het VBI (Vlaams BijenInstituut) dat zich vooral inzet om de bijenteelt te bevorderen. En ten slotte zijn er de vele imkers te velde die maar al te graag hun bijenvolken monitoren en mee zoeken naar een oplossing voor het neutraliseren van die moorddadige varroamijt.
Al jaren is Noël Deschrijver bezig met precisiewerk dat de kweek van varroa-resistente bijen beoogt. Die nieuwe bijenlijn is het resultaat van geduldig onderzoek, veel doorzetting en veel oefenen om de juiste eigenschappen te creëren. Die resistentie-eigenschappen resulteren vooral uit het ‘verzorgend en hygiënisch gedrag’ van de bijen. Dat is een onderling poetsgedrag waarmee de bijen besmet broed weten te herkennen en op te ruimen.
De geselecteerde varroa-resistente honingbijen van de Dilbeekse imker werden door de onderzoekers onderworpen aan een reeks analyses, tests en onderzoeken waarmee ze de genetische mechanismen achter de varroa-resistente eigenschappen wilden ontrafelen. De gegevens die vandaag beschikbaar zijn, tonen inderdaad aan dat varroa-resistentie een genetische basis heeft. Door de sterke selectie via menselijk ingrijpen vooral op het vlak van kruisingen is effectief gebleken dat nieuwe lijnen ontstaan met gunstige eigenschappen ten aanzien van de varroamijt.
Het is nu de bedoeling de varroamijten uit de volken te halen en op termijn een grote verandering onder de bijenvolken te creëren door het verspreiden van dit type bijen met hun specifieke genen. Zo zouden de bijenvolken beter bewapend moeten zijn tegen de varroamijt. VBI, KULeuven en de imkers uit het Pajottenland engageren zich daarbij hun ervaringen met deze bijen te delen om het effect op varroa en de verspreiding van genen geassocieerd met VR in kaart te kunnen brengen”.
Optimisme
Met veel ijver, kennis en ervaring is Frans Vanden Bosch als zeventiger nog dagdagelijks aan de slag met het beheer van zijn talrijke bijenvolken. Samen met zijn collega’s wil hij maar al te graag zijn ervaring delen met de buitenwereld in de hoop dat de gloriedagen van die varroamijt aan banden kunnen gelegd worden en om zo nog meer liefhebbers voor het imkeren warm te kunnen maken.
